Page 10 - Forsvarets forum 1-2020

forsvaret&eg » Thor Gotaas

» – Eg har ikkje noko imot militæret som
institusjon og synest det er bra det eksisterer.
Men personleg er eg pasifist og vil ikkje bruke
våpen eller underkaste meg den militære dis-
iplinen. Eg hadde sannsynlegvis valt fengsel
framføre Forsvaret, seier Thor Gotaas.
På Korsvoll i Oslo sit folkeminnegranskaren
og forfattaren på huk framføre omnen. Kalen-
deren viser januar, men Gotaas har framleis på
seg shorts etter ein frisk springmarsj i skogen.
Nå freistar han å få fyr på nokre vedkubbar.
– Eg blei kalla inn til militæret i 1985 og var
fast bestemt på å søkje om sivilteneste. Dette var
midt under den kalde krigen og samfunnet var
prega av spenninga mellom aust og vest.
På Brumunddal blei Gotaas kalla inn til inter-
vju hos lensmannen for å forklare standpunktet
sitt. Kva gjer du dersom ein russar går til åtak på
deg med våpen, spurde lensmannen.
– Det er eit hypotetisk spørsmål, svarte eg og
fekk innvilga sivilteneste.

Sivilteneste. Gotaas står bak ei rekkje populære
bøker om alt frå utedoar og landstrykarar til
norske idrettsheltar – framfor alt innan lang-
renn. Passande nok fekk han jobbe på Skimu-
seet i Holmenkollen framfor å gjere teneste i
uniform.
– Eg stortreivst på Skimuseet, men løna var
ikkje mykje å skryte av. Eg fekk 114 kroner
dagen. Det skulle dekkje alle kostnader inklu-
dert mat og reiseutgifter. I militæret var det nok
enklare å få hjula til å gå rundt, fortel han.
Han hadde fleire kompisar som gjekk befals-
og krigsskolen. Men på sesjonen møtte han også
fleire som freista å sleppe unna militærtenesta.
– Eg sat og prata med ein kar, så kom militær- Thor Gotaas
legen og brått var han dauvhøyrd, fortel Gotaas. 54 år.
Ein annan gjekk på fylla ei veke i forkant for Sambuar.
å sjå mest mogleg sliten og herja ut. Forfattar og foredragshaldar.
– I dag er det nok snudd på hovudet. Det er Aktuell med bøkene «Norske utedoer»
bra at ein får soldatar som er motiverte og ver- og «To kulestøtere fra Finnmark»
keleg vil inn.

Skisoldatar. I fjor haust publiserte Gotaas tre
nye bøker. Og på harddisken ligg mellom 20 og forhold til skiidrett og særleg langrenn. Sjølv aksjonen, til dømes. Den kunne ikkje ha vore
30 meir eller mindre ferdigskrivne bokmanus. har Gotaas gått Birkebeinerrennet 23 gonger. gjennomført utan dyktige skiløparar.
I tillegg er han ein populær foredragshaldar. Historisk sett har skigåing vore ein viktig Eg snakka mykje med Claus Helberg som vanka
Gotaas viser fram ein godt sliten kalender tett- dugleik for norske soldatar. Allereie frå 1700- på Skimuseet da eg var sivilarbeidar.
pakka med avtaler. talet finst det eit militært skiløparreglement. Under krigen ble 45 norske skifabrikkar
– Eg har lappen, men eig ikkje bil. For nokre Og under krigen mot Sverige i 1808 blei det tvinga til å produsere ski til den tyske
år sidan fann eg ut at dersom eg skal få tid til mobilisert fleire skiløparbataljonar. krigsmakta. Desse blei brukte av soldatar som
alt, må eg også jobbe jamvel mens eg reiser. Når gjorde teneste på austfronten. Men arbeidarane
andre sit med nasen i mobilen på toget, så sit eg Sabotasje. – Blant soldatane finn vi ein av for- gjennomførte sabotasje slik at skiene knakk
og skriv. fedrane til Therese Johaug. Eg kunne ha skrive lettare.
Forfattarskapen ber preg av eit lidenskapeleg ei heil bok om militær skigåing. Ta tungtvass- – Dette gjorde dei ved å lage bindingsholet
10 FEBRUAR 2020